O Concello de Santiago deu un paso máis na definición do futuro do ciclo integral da auga. A alcaldesa Goretti Sanmartín e o concelleiro de Medio Ambiente Xesús Domínguez explicaron as conclusións traballadas pola comisión especial do Pleno que estuda o mellor modelo de xestión. Segundo trasladou a rexedora, o estudo técnico encargado á Universidade da Coruña propón como opción preferente a creación dunha sociedade mixta con maioría de capital municipal, fórmula que, ao seu ver, permite garantir o control público e, ao tempo, mobilizar recursos privados para afrontar os investimentos pendentes. “Este informe formula a creación dunha sociedade mixta con maioría de capital municipal”, resumiu a alcaldesa, quen subliñou que a escolla deberá ser adoptada polo Pleno tras o traballo da comisión.
O concelleiro Xesús Domínguez fixou o marco de partida: o servizo de abastecemento e saneamento opera “en precario” desde 2019, ao vencer as prórrogas dun contrato inicial licitado en 1984 e asinado en 1985, posteriormente modificado nos anos 1992, 1994 e 1998 para incorporar novas infraestruturas como a EDAR de Silvouta. A rede municipal, detallou, supera os 600 km no abastecemento (611 km) e 700 km no saneamento, con depósitos que suman máis de 62.000 m³ —equivalentes a algo máis de dous días de consumo— e un consumo anual próximo aos 11 millóns de m³. O 75% corresponde a uso doméstico dunha poboación de dereito en torno aos 100.000 habitantes (con picos reais estimados próximos aos 120.000), e arredor de 4.000 residentes do rural carecen aínda de conexión á rede pública.
No capítulo do saneamento, Domínguez lembrou que a nova EDAR de Silvouta está a substituír a antiga en fases, e que xa opera desde 01 de outubro unha primeira etapa da infraestrutura, deseñada para tratar un caudal medio de 52.000 m³/día. O sistema complétase coa depuradora de Aríns (5.500 m³ de capacidade). O custo de funcionamento do servizo ronda os 10 millóns de euros anuais, e a normativa esixe que se cubra mediante taxa ás persoas usuarias. Ademais do gasto ordinario, subliñou a necesidade de renovar redes obsoletas, reducir perdas de auga e consumo enerxético, e estender a cobertura, un paquete de actuacións que os estudos sitúan en torno aos 100 millóns de euros, aos que se engaden os 60 millóns da renovación da EDAR xa en marcha.
A alcaldesa enmarcou a decisión nun contexto de emerxencia climática e de grandes investimentos diferidos ao longo de décadas. Fronte ás diferentes posibilidades legais —xestión directa, concesión, contrato de servizos ou sociedade pública/mixta—, Sanmartín salientou que os prazos administrativos para calquera opción son semellantes (estudos económicos, pregos, ordenanzas), polo que pide tomar unha decisión con rigor e sen demora para activar os trámites. A rexedora reivindicou a prioridade do interese xeral no prezo da auga e cuestionou algunhas hipóteses de estudos anteriores: “Dos datos comparados no sector dedúcese que, en ningún caso, os gastos de persoal superan o 30%, fronte ao 50% que informa a actual empresa prestadora”.
Sobre a viabilidade xurídica da sociedade mixta, Sanmartín aludiu á disposición adicional novena da Lei de Bases, que abre excepción á prohibición xeral se se cumpren estabilidade orzamentaria, nivel de débeda e un período medio de pago inferior a 60 días. O Concello, dixo, cumpre estabilidade e débeda e traballa para axustar o período medio de pago, co obxectivo de que a fórmula sexa factible. “O que se pregunta agora é se queremos que unha parte do recibo se dedique a beneficio empresarial ou que se reinvista no propio servizo”, afirmou, defendendo que a sociedade mixta achega investimento privado medido e experiencia técnica, sempre “baixo control público”.
A folla de ruta do Goberno local pasa por convocar nas próximas semanas unha nova sesión da comisión especial, unha vez que todos os seus integrantes poidan estudar o informe con detalle e contrastalo co persoal técnico. O obxectivo é emitir un ditame para elevar ao Pleno a elección do modelo. Sanmartín recoñeceu que o documento non pecha outras alternativas, mais insistiu en que, para o caso de Santiago, “é a máis equilibrada e lóxica”. “Nós imos defender iso nesta comisión”, avanzou.
Ao fío das preguntas dos medios, a alcaldesa referiuse tamén á situación da Policía Local: ante a falta de efectivos dispoñibles por mor da negativa a realizar horas extraordinarias, o Goberno deu instrucións puntuais para cobrir postos sensibles —sala de pantallas, atestados, mandos— co fin de garantir a seguridade cidadá. Precisou que as instrucións afectan exclusivamente á Policía Local e lembrou que mañá está prevista unha reunión do grupo de traballo específico, na que o Concello acode con vontade de axilizar pagamentos pendentes de horas extra e buscar acordos co cadro de persoal.
En síntese, o executivo municipal sitúa a sociedade mixta con maioría municipal como vía para asegurar o dereito á auga, reforzar a transparencia e planificar investimentos sen condicionar en exceso as contas públicas. O seguinte paso será o debate político na comisión e, de seguido, a tramitación necesaria —estudos económicos, pregos e novas ordenanzas— para materializar a decisión que adopte o Pleno. “Santiago necesita un modelo que garanta a auga como dereito humano, que sexa eficiente e baixo control público“, concluíu a rexedora.
