En Santiago de Compostela, Aberto 25 volve converter o mapa das galerías nun itinerario para ler o presente a través de obras novas e enfoques diversos. Dupla, Luisa Pita, Metro e Trinta manteñen abertas durante estes días catro exposicións que, máis alá de estilos e técnicas, comparten unha pregunta de fondo: como se representa hoxe o que somos —como individuos, como comunidade e como cultura visual— nunha cidade chea de pedra, iconas e memoria.
SAMUEL SALCEDO: O ROSTRO COMO ESPAZO ABERTO
En Cara a cara, exposta na galería Dupla, Samuel Salcedo traballa con cabezas e expresións sen modelo único nin retrato dunha persoa concreta. Interésalle que calquera espectador poida verse reflectido: “Isto axúdame a que poida ser calquera persoa”. A elección de materiais forma parte do sentido: resinas que aparentan o que non son, ferro que oxida e garda tempo, reciclados con memoria previa.
Cambiar a materia é matizar o significado: “Cando cambio o material, cambio o significado da escultura”, explica o autor. No eido das referencias, afástase do canon grecorromano como norma exclusiva e abre o campo a influencias exipcias e africanas, ao tempo que sintetiza a estrutura da cabeza con certa irreverencia: “É importante que haxa un pouquiño de desconcerto”. A mención a John Waters e á película Pecker sinala ese xogo entre verdade e artificio e unha lectura do descolocamento no mundo contemporáneo. En Compostela, di, o diálogo co espazo histórico de Dupla é unha oportunidade: “É un luxo poder dialogar co espazo e co meu traballo”.
SITO MÚJICA: DA IMAXE APROPIADA Á PINTURA MANUAL
Sito Mújica, que expón tamén en Dupla, define ‘copiadas’ como unha etiqueta “simpática e un pouco canalla” para falar da apropiación como recurso. Evita a marca dun estilo fixo: a súa obra desprazase entre técnicas e procedementos, ata o punto de que non sempre é recoñecible a primeira ollada. Na serie amosada, planifica dixitalmente cores, motivos e técnica, pero reivindica o material da peza: de preto vese o lapis e a pincelada, e o que parece serigrafía é un cadro.
Sobre os límites legais e éticos, sitúa o centro no que se quere contar e no que se decide deixar fóra. O humor funciona como pista para ler a apropiación. En Santiago —cidade “chea de iconas e reproducións”— percibe un diálogo natural: a idea de copia e repetición forma parte da paisaxe cultural. Entre os seus referentes cita Sigmar Polke, a película The Garden de Derek Jarman e as portadas e cancións de The Smiths, ecos visibles nesta serie.
SALUSTIANO: O AMOR CONVERTIDO EN EXPERIENCIA POP
En Love is Pop (Galería Luisa Pita), Salustiano propón un eloxio do amor en sentido amplo, en grandes lenzos e debuxos a lápis de cor de rigor técnico e austeridade cromática. Defíneo con rotundidade: “O amor é, seguramente, o sentimento máis pop que existe”. A mostra homenaxea o amor de parella, de pai, de fillo, e tamén unha ética do coidado: “amor á natureza, á boa educación e ao amor en si”.
A peza do escaparate, decisión da directora da galería, convértese nunha porta á rúa: “Paréceme unha idea fantástica: sacar a arte á rúa”. O equilibrio entre referencias sacras e cultura popular nace da historia cultural española, onde o legado relixioso e a súa deriva museística conviven na experiencia contemporánea: “O meu traballo fala xustamente diso: da nosa relación coa parte espiritual”. O seu desexo ao rematar de ver a súa exposición é directo: “Encantaríame que cada persoa lle dixese á que ten ao lado: quérote”.
MONTSE REGO: O BODEGÓN LEVADO Á ESCENA EN CERÁMICA
Montse Rego aborda o bodegón na Galería Metro dende a escultura cerámica para “pintar” en tres dimensións. A idea non xurdiu como fórmula pechada, senón como un atar da noción de bodegón coas posibilidades da arxila: un material plástico e versátil que lle permitiu volver á cerámica trala experiencia doutros anos e compoñer series nas que cada elemento ocupa o seu lugar.
A artista sitúa o foco nun modelo austero de referencia: Sánchez Cotán, coas hortalizas, froitas e caza como actores nun teatriño. Interésalle como se presentan e contextualizan os elementos, sen opulencias flamencas, sen acumulación profusa: claridade compositiva e presenza propia para cada peza. No paso ao volume e á experiencia táctil, di que sempre hai algo que aprender e que esta posta en escena —escena máis que mesa— atravesa a mostra: cada figura é personaxe e o conxunto, obra coral.
ALBERTO ARDID: A MEMORIA DOS OBXECTOS COMO RETRATO COLECTIVO
Alberto Ardid presenta na Galería Trinta unha radiografía material da Galicia do século XXI, centrada nos obxectos e na súa capacidade para definir personalidades colectivas. Explica que a exposición enfronta pezas industrializadas e seriadas con outras artesanais e rescatadas, como azulexos ou postes de pedra, dignificados pola acción artística.
Fálanos deas “dúas caras da mesma moeda”: por unha banda, obxectos de consumo sen alma; pola outra, obxectos con memoria que pertenceron a persoas e condensan recordos. Ese xogo apunta a unha sociedade de pequenos propietarios, “para ben e para mal”, atravesada polo capitalismo.
O humor e a cultura popular funcionan como chaves de acceso: non idealiza a cultura de masas, pero sérvese dela para conectar: “O humor é algo presente en case todos os traballos, un rasgo moi noso”. Máis que inducir unha tese, píde ao visitante unha experiencia visual e perceptiva nova: “Que volvan á casa coa sensación de ter vivido algo distinto; se ademais xorden preguntas, mellor”.
UN PERCORRIDO SITUANDO COMPOSTELA COMO CONTEXTO
As catro propostas dialogan co lugar. No Centro Histórico, a pedra convértese en fondo e contracampo: as cabezas e materiais con memoria de Salcedo conversan coa gravidade da tradición, as ‘copiadas’ de Mújica interpelan a cidade da icona e da reprodución, o bodegón en volume de Rego anima o cotián con economía de medios e poética escénica, e Ardid cartografía valores, contradicións e recordos a través do que posuímos. En conxunto, Aberto 25 ofrece un mapa de temas —identidade, apropiación, materialidade, afectos— que atraviesan a creación contemporánea e axustan a mirada dende Compostela ao mundo.
