Nunha noite memorable de 1972, na vila de Santiago de Compostela, un canto de esperanza e irmandade foi interpretado por José Afonso, coñecido cariñosamente como Zeca Afonso. A súa canción “Grândola Vila Morena”, aínda sen coñecer o impacto revolucionario que tería dous anos máis tarde en Portugal, foi recibida con fervor por centos de estudantes galegos. Aquel concerto no Burgo das Nacións non só marcaría a primeira vez que a canción se interpretou en público, senón que tamén cimentaría unha conexión profunda entre Afonso e Galicia, unha terra que soubo entender e abrazar a súa mensaxe de liberdade e igualdade.
Pasaron xa cincuenta e dous anos desde aquel acontecemento que, máis aló de ser unha simple anécdota na historia musical de Afonso, representa un punto de encontro entre as loitas e esperanzas compartidas de Galicia e Portugal. A través dos anos, a figura de Afonso e a súa obra mantéñense vivas no corazón de moitos galegos, como símbolo da fraternidade que une a ambos pobos na súa aspiración común por un mundo máis xusto.
No aniversario deste evento, en 2022, a Asociación José Afonso en Galicia (AJA-Galiza) rendeu tributo á súa memoria cun acto que, máis que unha mirada nostálxica ao pasado, buscou reafirmar os lazos culturais e afectivos que conectan a Galicia con Portugal. Artistas de ambos lados da fronteira xuntáronse para celebrar non só a Afonso, senón tamén a unha amizade transfronteiriza que supera as barreiras do tempo.
“Galicia é a miña patria espiritual”, dixo unha vez Afonso, unha afirmación que se recorda con especial forza hoxe en día, cando a súa música continúa inspirando a novas xeracións en ambos os dous territorios. A súa capacidade para conectar coa xente, non só a través da beleza da súa música senón tamén pola profundidade da súa mensaxe, fai da súa obra un legado imborrable na historia cultural de Galicia e Portugal.
Este recoñecemento non é só unha homenaxe á figura de Afonso, senón tamén un recordatorio da forza da cultura e da música como ferramentas de unión e cambio social. A través das décadas, “Grândola Vila Morena” transformouse nun himno intemporal de liberdade, un canto que, dende aquela primeira vez en Compostela, segue inspirando a loita por un mundo mellor.
A medida que pasan os anos, o legado de Zeca Afonso e a súa icónica “Grândola Vila Morena” seguen florecendo en terras galegas, un recordo de que a música pode ser mensaxeira de esperanza e cambio. A relación entre Santiago e Afonso, forxada naquela noite, continúa hoxe, simbolizando a busca común da liberdade e a dignidade humana.