Quero iniciar este artigo recoñecendo o traballo incansable de quen loitan contra o lume: cidadáns, bombeiros forestais, brigadas, axentes de medio ambiente, técnicos de extinción, militares e corpos de seguridade. Eles son a última defensa ante unha ameaza que cada verán devora os nosos montes e pon en xaque a comunidades enteiras.
Galicia volve ser o epicentro dos incendios forestais máis graves de España. As preguntas acumúlanse: Por que sempre aquí? Por que non se pon solución? Por que repetimos os mesmos erros? Desde hai décadas, Galicia foi o campo de probas dun modelo forestal que prioriza os intereses económicos sobre o equilibrio ecolóxico. A Xunta de Galicia favoreceu proxectos de celulosas como Ence ou Altri, declarando estratéxicas as súas inversións, modificando a protección de terreos e concedendo autorizacións ambientais que allanaron a súa expansión. Aínda que a Lei de Montes de Galicia establece normas para a prevención de incendios e a xestión forestal, non prohibe o eucalipto, unha das especies máis inflamables. Quizais chegou o momento de poñer fin a este sinsentido: se sabemos que o eucalipto é un risco, por que seguimos permitindo a súa plantación masiva?
O avance dos incendios este verán foi feroz. A combinación de temperaturas extremas, vento e seca prolongada xerou un cóctel explosivo. Os montes están cheos de maleza, a vexetación seca acumúlase como pólvora, e a acción de pirómanos ou persoas con enfermidades mentais engade un elemento impredecible á ecuación. A isto súmase un incumprimento sistemático da obriga legal de manter limpos os terreos. Moitos propietarios non limpan as súas fincas, xa sexa por descoñecemento, desidia ou falta de recursos. O resultado: un terreo fértil para que o lume se propague sen control.
«Falta de prevención, falta de medios»
As autoridades tiveron que activar niveis de emerxencia en concellos onde as lapas chegaron ás portas das vivendas. Porén, as carencias do sistema de prevención e extinción fixéronse evidentes: falta de recursos humanos, escaseza de medios aéreos, equipamento insuficiente e unha coordinación mellorable entre administracións. Non hai suficientes campañas de concienciación cidadá, e a educación ambiental brilla pola súa ausencia. A prevención non se improvisa: é un investimento a longo prazo, non un parche de última hora cando xa arde o monte.
O político non aprende
En xuño publiquei unha reflexión titulada “O político non aprende”, onde expoñía unha verdade incómoda: ningún político quere admitir que se equivocou. E así, ano tras ano, volvemos ao mesmo punto. Galicia segue afrontando a tempada de incendios con falta de planificación, recursos insuficientes e unha política forestal caduca.
Alá polos anos 50, a administración optou por introducir especies foráneas —piñeiros primeiro, eucaliptos despois— sen prever as consecuencias. Hoxe pagamos o prezo desa decisión: un ecosistema desequilibrado, altamente inflamable e mal xestionado.
A política como problema, non como solución
Unha política equivocada xera políticas públicas erradas, e estas, inevitablemente, producen malos resultados. A política, que debería protexernos, converteuse nunha arma de dobre fío: promete solucións mentres crea novos problemas.
A traxedia dos incendios en Galicia non é unha fatalidade inevitable, senón o resultado de decisións políticas, económicas e sociais concretas. Cambiar este rumbo esixe valentía, compromiso e vontade de romper cos intereses que alimentan este modelo forestal. Se non se fai agora, volveremos escribir este mesmo artigo o próximo verán. Ou antes.
