Un estudo liderado pola Universidade de Santiago de Compostela (USC) suxire posibles intentos de tratar o cancro nun cranio exipcio de 4.000 anos.
O equipo dirixido polo investigador Ramón e Cajal do Departamento de Historia da USC, Edgard Camarós, atopou marcas de corte ao redor de crecementos canceríxenos nun cranio exipcio, permitindo desenvolver novas teorías sobre como este pobo trataba a enfermidade.
Segundo a USC nun comunicado, estes descubrimentos son unha evidencia de que as sociedades antigas intentaron explorar e operar tumores hai miles de anos.
Tamén proporcionan unha proba única de como a medicina exipcia antiga intentaba tratar ou explorar o cancro hai máis de 4.000 anos, como explicou o paleopatólogo Edgard Camarós, para quen isto representa unha nova perspectiva extraordinaria na comprensión da historia da medicina.
“Queriamos coñecer o papel do cancro no pasado, a prevalencia desta enfermidade na antigüidade e como as sociedades antigas interactuaban con esta patoloxía”, sinalou Tatiana Tondini, investigadora da Universidade de Tubinga e coautora do estudo publicado en Frontiers in Medicine.
Para iso, o equipo de investigación examinou dous cranios conservados na colección Duckworth da Universidade de Cambridge. O cranio e a mandíbula denominados 236, datados entre os anos 2687 e 2345 a.C., pertencían a un home de 30 a 35 anos, mentres o cranio E270, datado entre os anos 663 e 343 a.C., pertencía a unha muller de máis de 50 anos.
No cranio 236, a observación microscópica mostrou unha lesión de gran tamaño consistente nunha destrución excesiva do tecido, unha enfermidade coñecida como neoplasia. Ademais, hai unhas 30 lesións metastásicas pequenas e redondas espalladas polo cranio.
INTERVENCIÓN CIRÚRXICA
O que sorprendeu ao equipo foi o descubrimento de marcas de corte ao redor destas lesións, probablemente feitas cun obxecto afiado como un instrumento metálico. “Parece que os antigos exipcios realizaron algún tipo de intervención cirúrxica relacionada coa presenza de células cancerosas, demostrando que a medicina exipcia antiga tamén realizaba tratamentos experimentais ou exploracións médicas relacionadas co cancro”, explicou o coautor e profesor Albert Isidro, cirurxián oncolóxico do Hospital Universitario Sagrat Cor, especializado en egiptoloxía.
A través dos textos antigos, o equipo de investigación sabe que —para os seus tempos— os antigos exipcios eran excepcionalmente hábiles na medicina. Por exemplo, segundo indica Edgard Camarós, podían identificar, describir e tratar enfermidades e lesións traumáticas, construír próteses e colocar obturacións dentais.
Outras enfermidades, como o cancro, non puideron tratalas completamente, pero tentaron. Así, examinando os límites dos tratamentos traumatolóxicos e oncolóxicos no antigo Exipto, o equipo liderado pola USC estudou eses dous cranios humanos, cada un deles con miles de anos de antigüidade.
Deste xeito, comprobaron que aínda que os antigos exipcios eran capaces de tratar complexas fracturas craniais, o cancro aínda era unha fronteira descoñecida na medicina.
O CANCRO NA ANTIGÜIDADE
O cranio E270 mostra unha gran lesión consistente nun tumor canceroso que levou á destrución ósea. Isto, segundo o equipo, pode indicar que, aínda que co estilo de vida actual, as persoas viven máis tempo e están máis expostas a sustancias canceríxenas, o cancro tamén era unha patoloxía común no pasado.
Nese cranio tamén hai dúas feridas curadas de lesións traumáticas e unha delas parece orixinarse dun suceso violento a curta distancia utilizando unha arma afiada. Estas lesións curadas poderían significar que o individuo potencialmente recibiu algún tipo de tratamento e, como resultado, sobreviviu, engaden no traballo coordinado por Camarós.
No entanto, ver unha ferida deste tipo nunha muller é pouco común, xa que a maioría das lesións relacionadas coa violencia atópanse en homes. “Esta muller estivo involucrada nalgún tipo de actividades bélicas?”, pregúntanse desde o equipo de investigación, indicando que, se é así, será necesario repensar o papel das mulleres no pasado e a súa participación activa nos conflitos durante a antigüidade.
O equipo, con todo, sinalou que o estudo dos restos óseos afronta certos retos que dificultan as conclusións definitivas, especialmente porque os restos adoitan estar incompletos e non hai historia clínica coñecida.
En arqueoloxía, trabállase cunha parte fragmentada do pasado, o que implica un enfoque preciso. “Este estudo contribúe a un cambio de perspectiva e establece unha base alentadora para futuras investigacións no campo da paleoncología, pero serán necesarios máis estudos para desvelar como as sociedades antigas trataban o cancro”, concluíu.