Santiago de Compostela, ademais de ser o corazón administrativo e cultural de Galicia, é un centro económico no que milleiros de traballadores e estudantes desenvolven as súas vidas a diario. Porén, o elevado custo dos alugueiros dentro da capital obriga a moitas persoas a buscar vivenda en localidades próximas. Este fenómeno, coñecido como o modelo de “cidades dormitorio”, está fortemente ligado ás conexións por estrada que permiten desprazamentos rápidos cara a Santiago.
A economía das cidades dormitorio e o custo da mobilidade
Localidades como Padrón, Caldas de Reis, Vilagarcía de Arousa, Lalín ou Silleda son opcións frecuentes para aqueles que traballan en Santiago pero non poden asumir o custo dun alugueiro na cidade. Segundo datos recentes, o prezo medio dun alugueiro na capital supera os 700 euros ao mes, mentres que en cidades próximas como Padrón ou Lalín os prezos poden reducirse ata a metade.
Porén, este aforro no custo da vivenda vese contrarrestado polos custos de mobilidade, en especial cando os desprazamentos inclúen tramos de peaxe. A infografía que presentamos evidencia esta realidade: desprazarse desde Padrón a Santiago pola AP-9 supón un custo diario de 5,20 EUR (ida e volta), mentres que desde Lalín pola AP-53 ascende a 6,20 EUR (ida e volta). A longo prazo, estas cifras representan un peso económico significativo para os traballadores, que se ven atrapados entre prezos de alugueiros inasumibles e peaxes inxustificadas.
Comparativa co resto de España: Galicia lidera nos custos de peaxes
Galicia é a comunidade autónoma con algúns dos peaxes máis elevados de España. Mentres en moitas comunidades, como Cataluña ou o País Vasco, as concesións están a expirar e os tramos están a converterse en estradas libres, en Galicia as concesións da AP-9 e AP-53 continúan, con datas de finalización que se alongan ata 2048. Ademais, a falta de alternativas gratuítas para moitos destes desprazamentos agrava a dependencia das peaxes.
Por exemplo, mentres desprazarse por autopistas en Andalucía pode supor custos de 0,05 EUR/km, en Galicia o prezo medio supera os 0,10 EUR/km, duplicando o custe. Isto fai que traballar en Santiago e vivir nos arredores sexa un reto económico diario para milleiros de persoas.
Os datos da infografía: Destinos conectados por peaxe
A infografía que presentamos céntrase exclusivamente nas dúas principais vías de conexión con Santiago: a AP-9 e a AP-53. Estas autopistas son as que ofrecen accesos directos á cidade desde as localidades máis empregadas como “cidades dormitorio”. Mostramos tanto os destinos con custos máis elevados, como Vigo e Ferrol, como os tramos máis económicos, como Padrón ou Lalín. Non obstante, a cuestión de fondo segue sendo a mesma: o custo da mobilidade segue a ser desorbitado en Galicia.
As concesións: ¿Por que seguimos pagando?
Unha das críticas principais da cidadanía galega é que as autopistas, especialmente a AP-9, están máis que amortizadas. Segundo informes independentes e estudos históricos, os custos de construción da AP-9 foron recuperados xa na década dos 90. A concesión, inicialmente outorgada por 75 anos, non vencerá ata 2048, e mentres tanto, as peaxes seguen a xerar beneficios multimillonarios para as concesionarias.
No caso da AP-53, construída nos anos 2000, a situación é semellante. A infraestrutura foi financiada co apoio de fondos públicos, pero os usuarios seguen a pagar prezos elevados sen que haxa unha xustificación clara sobre a necesidade de manter estas tarifas.
O debate político e as críticas da cidadanía
Sabemos que moitos lectores poderán criticar este artigo desde un punto de vista partidista. As obxeccións máis comúns, como que “as autopistas non están pagadas” ou “as peaxes son necesarios para o mantemento”, non se sosteñen ao analizar os datos. Segundo a Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia (CNMC), os ingresos xerados polas concesionarias galegas exceden amplamente os custos de mantemento e operación, o que reforza a demanda social de eliminar ou reducir as peaxes.
Conclusión: Mobilidade cara a Santiago, unha carga diaria
Santiago de Compostela debería ser un núcleo accesible e ben conectado para toda Galicia. Non obstante, os elevados prezos das autopistas, sumados á falta de alternativas gratuítas, fan que a mobilidade sexa un reto económico diario para miles de persoas. Mentres non se revisen as concesións e os prezos, Galicia seguirá liderando unha triste lista: a das comunidades con peaxes máis caras e menos accesibles.
