Marina Luz Fandiño Rodríguez, máis coñecida como Luz Fandiño, unha das máis ilustres poetas que viu nacer Santiago de Compostela, faleceu o pasado domingo 28 de abril aos 92 anos. Co seu paso deixou unha profunda pegada no panorama cultural galego, pero, quen foi esta muller que enriqueceu as nosas vidas coa súa poesía e a súa comprometida militancia?
Nada no barrio de Sar en Santiago de Compostela o 23 de novembro de 1931, Luz Fandiño iniciou unha vida marcada pola literatura e o activismo dende moi nova. A súa mocidade estivo definida pola emigración, primeiro a Arxentina e máis tarde a Francia, experiencias que enriqueceron a súa visión do mundo e influíron profundamente na súa escrita. En 1979, tras estes anos de maduración persoal e profesional, Luz regresou a Santiago onde comezou a destacar como voz influínte na literatura galega. Os seus versos, cheos de honestidade e forza, reflexan as vivencias dunha muller comprometida coa súa época e coa súa xente.
Pero o legado de Luz Fandiño non se limita á poesía, xa que a súa vida estivo marcada pola militancia en causas sociais e políticas. Colaborou activamente con medios como Radio Galega e participou en múltiples colectivos culturais como Redes Escarlata e Mulheres Trasgredindo, dedicándose tanto á defensa da lingua galega como ao empoderamento feminino a través da poesía. A súa participación activa en campañas sociais xogou un papel crucial no fomento dunha conciencia crítica entre os galegos.
Os recoñecementos a Luz Fandiño ao longo da súa traxectoria son testemuña do seu impacto duradeiro na cultura galega. En 2019, foi galardoada co XI Premio Freire Carril de Agromadas de Seixalbo; dous anos máis tarde, recibiu o XX Premio Ramón Piñeiro “Facer País” e en 2023, a Diputación Provincial da Coruña outorgoulle o VII Premio “Begoña Caamaño” á acción cultural pola igualdade de xénero. Ademais, a súa vida e legado foron inmortalizados no documental ‘A poeta analfabeta’, dirixido por Sonia Méndez en 2020, que non só explorou a súa obra literaria senón tamén o seu activismo, o que consolidou -ainda máis- a súa obra e activismo.
Dende onte, as galegas despiden a unha das súas máis grandes voces poéticas. Nas redes sociais, os seus admiradores expresan o seu pesar pola perda dunha muller que deixou unha pegada imborrable nas nosas vidas. “Hoxe é un día moi triste en Compostela e na Galiza. O Concello lembrará quen con tanto entusiasmo viviu e loitou connosco“, escribiu Goretti Sanmartin, alcaldesa de Santiago de Compostela en Twitter.
Acaban de trasladarme a infeliz nova do pasamento de Luz Fandiño, a poeta comprometida, a activista admirada. Hoxe é un día moi triste en Compostela e na Galiza. O Concello lembrará quen con tanto entusiasmo viviu e loitou connosco.
Que a terra che sexa leve, benquerida Luz! pic.twitter.com/gImb4wl9Oj— Goretti S. Rei (@GorettiSRei) April 28, 2024
Outro admirador escribía: “Inesquecíbel #LuzFandiño aquel 8F reprendendo os antidisturbios despois das cargas“.
Inesquecíbel #LuzFandiño aquel 8F reprendendo os antidisturbios despois das cargas. pic.twitter.com/eM8pDcu4eH
— seredaico (@seredaico) April 28, 2024
As mensaxes de agradecemento e admiración encheron as redes sociais, testemuño do impacto que a súa obra tivo nas vidas de moitas persoas.
Esta fin de semana deixounos #LuzFandiño.
No minuto 47 do documental “A Poeta Analfabeta”, di: “A #Terra, por lóxica, non sería do capitalismo, sería do #Pobo que a traballa”.
Con nós xa sempre a túa Luz!
(A fotografía é a portada do documental) pic.twitter.com/1HItHiLCpu— Sindicato Labrego (@SLG_labregxs) April 29, 2024
A #LuzFandiño:
Recupero este poema a Luz, o noso facho, “no corazón do ourizo” escrito para a homenaxe que lle fixemos as feministas de Compostela o 18 de marzo de 2011:precisamos espiñas
para rabuñar poemas pic.twitter.com/PyONZMIvIW— Marilar Aleixandre (@MarilarAleix) April 28, 2024
Luz Fandiño deixa un baleiro irreparable na cultura galega. A súa poesía seguirá recordándonos a importancia de loitar polos nosos soños e ideais, e aínda que a súa luz se apague na terra, o seu legado permanecerá naqueles que atoparon na súa obra inspiración e consolo.
